هشدار به سادات

عيون أخبار الرضا عليه السلام جَعْفَرُ بْنُ نُعَيْمٍ الشَّاذَانِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا علیه‌السلام يَقُولُ‏ مَنْ أَحَبَّ عَاصِياً فَهُوَ عَاصٍ وَ مَنْ أَحَبَّ مُطِيعاً فَهُوَ مُطِيعٌ وَ مَنْ أَعَانَ ظَالِماً فَهُوَ ظَالِمٌ وَ مَنْ خَذَلَ ظَالِماً فَهُوَ عَادِلٌ إِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَ بَيْنَ أَحَدٍ قَرَابَةٌ وَ لَا يَنَالُ أَحَدٌ وَلَايَةَ اللَّهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله لِبَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ايتُونِي بِأَعْمَالِكُمْ لَا بِأَحْسَابِكُمْ وَ أَنْسَابِكُمْ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی‏ فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ(1)

از حضرت رضا  علیه‌السلام  شنيدم كه مي‌فرمود: هركس كه معصيت‌كارى را دوست بدارد معصيت‌كار است و هر كس كه مطيعى را دوست بدارد مطيع است و هر كس كه ظالمى را کمک كند ظالم است و هر كس كه عادلى را یاری نکند خود را یاری نکرده است، همانا ميان خدا و احدى خویشى نيست و احدى به ولايت و دوستى خدا نرسد مگر به‌واسطۀ طاعت ما و رسول خدا. به فرزندان عبدالمطلب فرمود: اعمال خود را براى من بياوريد نه نسبها و جنسهاى خود را و حق‌تعالى فرمود: فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ‏؛ پس هرگاه در صور دميده شود (مراد نفخه‏اى است كه به واسطۀ آن زنده شوند و قيامت به واسطۀ آن قائم شود) در آن روز نسبها در ميان نباشند؛ يعنى هيچ خويشی بر خويش خود رحم نكند به جهت اينكه همه به‌كار خود مشغول باشند و حال خود را از يكديگر نپرسند به‌جهت مشغول‌بودن هر يك به‌خود، پس هر كس ترازوهاى كردارش به‌وسيله ايمان و اعمال صالحه گران باشد، آن گروه جزء رستگاران از دركات دوزخ و رِسندگان به درجات بهشت باشند و هركه ترازوهاى كردارش به جهت اينكه عمل صالح نكرده باشد سبك باشد (مانند مشركان و منافقان) آن گروه به نفس‌هاى خود زيان كرده و سرمايۀ عمر به باد غفلت داده و تابع آرزوهاى نفس شده‏اند و در دوزخ همیشگی باشند.

عيون أخبار الرضا عليه السلام تَمِيمٌ الْقُرَشِيُّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنِ الْهَرَوِيِّ عَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ علیه‌السلام قَالَ: إِنَّ إِسْمَاعِيلَ قَالَ لِلصَّادِقِ علیه‌السلام يَا أَبَتَاهْ مَا تَقُولُ فِي الْمُذْنِبِ مِنَّا وَ مِنْ غَيْرِنَا فَقَالَ علیه‌السلام (لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِيِّ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ)‏ (2)

هروى گفت: شنيدم كه حضرت رضا از پدر خود نقل مي‌كرد كه اسماعيل به پدرش حضرت صادق علیه‌السلام عرض كرد: بابا دربارۀ گناهكار ما خانواده و ديگران چه مي‌فرمایيد. امام اين آيه را خواند: رسيدن به پاداش و ثواب، تنها به آرزوى شما و به آرزوى اهل كتاب بستگى ندارد، هركس كار بدی كند كيفر خواهد شد.

معاني الأخبار الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ الْعَلَوِيُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَشَّارٍ مَعاً عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ أَحْمَدَ الْقَزْوِينِيِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَی الْوَشَّاءِ الْبَغْدَادِيِّ قَالَ: كُنْتُ بِخُرَاسَانَ مَعَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا علیه‌السلام فِي مَجْلِسِهِ وَ زَيْدُ بْنُ مُوسَی حَاضِرٌ قَدْ أَقْبَلَ عَلَی جَمَاعَةٍ فِي الْمَجْلِسِ يَفْتَخِرُ عَلَيْهِمْ وَ يَقُولُ نَحْنُ وَ نَحْنُ وَ أَبُو الْحَسَنِ علیه‌السلام مُقْبِلٌ عَلَی قَوْمٍ‏ يُحَدِّثُهُمْ فَسَمِعَ مَقَالَةَ زَيْدٍ فَالْتَفَتَ إِلَيْهِ فَقَالَ يَا زَيْدُ أَ غَرَّكَ قَوْلُ بَقَّالِي الْكُوفَةِ إِنَّ فَاطِمَةَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّيَّتَهَا عَلَی النَّارِ وَ اللَّهِ مَا ذَلِكَ إِلَّا لِلْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ وُلْدِ بَطْنِهَا خَاصَّةً فَأَمَّا أَنْ يَكُونَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ علیه‌السلام يُطِيعُ اللَّهَ وَ يَصُومُ نَهَارَهُ وَ يَقُومُ لَيْلَهُ وَ تَعْصِيهِ أَنْتَ ثُمَّ تَجِيئَانِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ سَوَاءً لَأَنْتَ أَعَزُّ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام كَانَ يَقُولُ لِمُحْسِنِنَا كِفْلَانِ مِنَ الْأَجْرِ وَ لِمُسِيئِنَا ضِعْفَانِ مِنَ الْعَذَابِ وَ قَالَ الْحَسَنُ الْوَشَّاءُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيَّ فَقَالَ يَا حَسَنُ كَيْفَ تَقْرَءُونَ هَذِهِ الْآيَةَ قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَقُلْتُ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقْرَأُ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ‏ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقْرَأُ إِنَّهُ عَمِلَ غَيْرَ صَالِحٍ فَمَنْ قَرَأَ أَنَّهُ‏ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ‏ فَقَدْ نَفَاهُ عَنْ أَبِيهِ فَقَالَ علیه‌السلام كَلَّا لَقَدْ كَانَ ابْنَهُ وَ لَكِنْ لَمَّا عَصَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَفَاهُ اللَّهُ عَنْ أَبِيهِ كَذَا مَنْ كَانَ مِنَّا لَمْ يُطِعِ اللَّهَ فَلَيْسَ مِنَّا وَ أَنْتَ إِذَا أَطَعْتَ اللَّهَ فَأَنْتَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ(3)

محمّد بن احمد سنانى به سند مذكور در متن از حسن بن موسى الوشّاء بغدادى روايت كرد كه گفت: من در خراسان در مجلس على بن موسى الرّضا عليه السّلام بودم و زيد بن موسى در آنجا حاضر بود و به جماعت حضّار، فخر مي‌فروخت كه ما چنين و چنانيم، و ابوالحسن عليه السّلام كه با ديگران مشغول گفت‌وگو بود سخنان زيد را شنيد و رو به او كرده گفت: اى زيد! آيا حرف‌هاى نقّالان كوفه‏ تو را مغرور كرده و فريب خورده‏اى كه روايت مي‌كنند: «فاطمه عليها السّلام عفّت خود را حفظ كرد و خداوند آتش را بر ذريۀ او حرام نمود؟» به خدا سوگند اين امر جز براى حسن و حسين و فرزندان بلا واسطۀ آن حضرت خاصّه و لا غير، نيست، اما اينكه موسى‌بن‌جعفر عليهما السّلام پدرت اطاعت خدا كند، روزها را روزه بگيرد و شبها را به نماز و عبادت بپردازد و تو معصيت و نافرمانى خدا كنى، سپس در روز رستاخيز هر دو در عمل مساوى باشيد و جزاى هر دو بهشت باشد، پس بدون ترديد تو عزيزتر از او در نزد خدا باشى (چون او با طاعات خود مستحقّ بهشت شده است و تو بى‏طاعت و با معصيت همان پاداش را گرفته‏اى) آرى علىّ بن الحسين عليهما السّلام فرموده است: براى نيكوكار ما دو چندان پاداش و اجر است و براى بدكار ما دو چندان عذاب و جريمه، حسن وشّاء گويد: آنگاه امام رو به من كرده فرمود: اى حسن اين آيه را چگونه مي‌خوانيد: قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ(4)(اى نوح به‌درستى كه او از اهل تو نيست؛ زيرا عمل نادرست است)؟ عرض كردم: پاره‏اى از مردم‏ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ‏ مي‌خوانند به طريق وصفى، يعنى او عملى نادرست است، و بعضى‏ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ‏ مي‌خوانند (يعنى بدكارى كرده)، و هر كس‏ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ‏ بخواند او را از نوح نفى كرده و غيرى را پدر او داند، امام عليه السّلام فرمود: نه، هرگز اين طور نيست، بلكه او پسر واقعى نوح بود و ليكن چون خداوند عزّ و جلّ را نافرمانى كرد، خداوند او را از پذيرش نفى نمود، (و ما اهل بيت نيز اين چنين هستيم) هر كس از ما، نافرمانى خدا كند از ما نيست و تو اى حسن اگر خداوند را اطاعت كنى از ما اهل بيت خواهى بود.

 عيون أخبار الرضا عليه السلام الدَّقَّاقُ عَنِ الْأَسَدِيِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ الرِّضَا علیه‌السلام وَ عِنْدَهُ زَيْدُ بْنُ مُوسَی أَخُوهُ وَ هُوَ يَقُولُ يَا زَيْدُ اتَّقِ اللَّهَ فَإِنَّا بَلَغْنَا مَا بَلَغْنَا بِالتَّقْوَی فَمَنْ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ وَ لَمْ يُرَاقِبْهُ فَلَيْسَ مِنَّا وَ لَسْنَا مِنْهُ يَا زَيْدُ إِيَّاكَ أَنْ تُهِينَ مَنْ بِهِ تَصُولُ مِنْ شِيعَتِنَا فَيَذْهَبَ نُورُكَ يَا زَيْدُ إِنَّ شِيعَتَنَا إِنَّمَا أَبْغَضَهُمُ النَّاسُ وَ عَادُوهُمْ وَ اسْتَحَلُّوا دِمَاءَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ لِمَحَبَّتِهِمْ لَنَا وَ اعْتِقَادِهِمْ لِوَلَايَتِنَا فَإِنْ أَنْتَ أَسَأْتَ إِلَيْهِمْ ظَلَمْتَ نَفْسَكَ وَ أَبْطَلْتَ حَقَّكَ قَالَ الْحَسَنُ بْنُ الْجَهْمِ ثُمَّ الْتَفَتَ علیه‌السلام إِلَيَّ فَقَالَ يَا ابْنَ الْجَهْمِ مَنْ خَالَفَ دِينَ اللَّهِ فَابْرَأْ مِنْهُ كَائِناً مَنْ كَانَ مِنْ أَيِّ قَبِيلَةٍ كَانَ وَ مَنْ عَادَی اللَّهَ فَلَا تُوَالِهِ كَائِناً مَنْ كَانَ مِنْ أَيِّ قَبِيلَةٍ كَانَ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ مَنِ الَّذِي يُعَادِي اللَّهَ قَالَ مَنْ يَعْصِيهِ(5)

از حسن بن جهم مروى است كه گفت نزد حضرت رضا علیه‌السلام بودم و زيد بن موسى برادر آن بزرگوار نيز حضور داشت. آن حضرت مي‌فرمود: اى زيد از خدا پرهيزكارى كن كه ما به هر مرتبه‏اى كه رسيده‏ايم از پرهيزكارى بوده است و كسى كه از خدا پرهيز نكرده و دين خدا را مراعات نكند از ما نيست و ما از او نيستيم. اى زيد حذر كن از اينكه به هر فردى از شيعيان ما اهانت كنى كه به او برخورى و نور تو برود. اى زيد همانا مردم به جهت اينكه شيعيان ما به ما محبت دارند و اعتقاد ايشان به ولايت ما ثابت و برقرار است با آنان دشمنى و اظهار عداوت كنند. پس اگر تو در حق ايشان بدى كنى به نفس خود ظلم و ستم كرده و حق خود را باطل كرده‏اى، حسن بن جهم گويد: بعد از آن روى به من كرد و فرمود: اى پسر جهم كسى كه با دين خدا مخالفت كند، من از او بيزارم هر كس و از هر قبيله‏اى باشد و هر كس با خدا دشمنى كند با او دوستى نكن هر كس و از هر قبيله‏اى باشد. به آن جناب عرض كردم: يا ابن رسول اللَّه كيست كه با خدا دشمنى كند، فرمود هر كس كه معصيت او كند.

پی نوشت ها:

[1]. بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج‏93، ص: 221؛ [19] ( 3) عيون الأخبار ج 2 ص 235 و الآية في سورة المؤمنون 101- 103.

[2]. عيون الأخبار ج 2 ص 234، و الآية في سورة النساء: 123.

[3]. معاني الأخبار: 105 و 106؛ عيون الأخبار ج 2 ص 232- 233.

[4]. – هود: 46

[5]. عيون الأخبار ج 2 ص 235.