سوره سبأ آیه 47

: قُلْ مَا سَأَلْتُكُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ ﴿47﴾ بگو هر مزدى كه از شما خواستم آن از خودتان مزد من جز بر خدا نيست و او بر هر چيزى گواه است

تفسير آیه ( تفسیر نمونه جلد 18 )

در اين آيه مورد بحث سخن از عدم مطالبه اجر و مزد در برابر رسالت است .

مى گويد : بگو هر اجر و پاداش از شما خواستم براى شماست ( قل ما سالتكم من اجر فهو لكم ) . اجر و پاداش من تنها بر خداست ( ان اجرى الا على الله ) .

اشاره به اينكه انسان عاقل هر كارى را مى كند بايد انگيزه اى داشته باشد ، وقتى كمال عقل من بر شما ثابت شد و مى بينيد انگيزه مادى ندارم ، بايد بدانيد محرك الهى و معنوى مرا به اين كار واداشته است .

به تعبير ديگر من شما را دعوت به تفكر كردم ، اكنون بينديشيد و از وجدان خود سؤ ال كنيد ، چه چيز سبب شده كه من شما را از عذاب شديد الهى انذار كنم ؟ چه سودى از اين كار عاید من مى شود ؟ و چه فايده مادى براى من دارد ؟

اضافه بر اين اگر بهانه شما در اين اعراض و رويگردانى از حق اين است كه بايد بهاى گزافى براى آن بپردازيد ، من اصولا از شما اجر و پاداشى نخواسته ام .

چنانكه همين معنى با صراحت در آيه 46 سوره قلم آمده : ام تسالهم اجرا فهم من مغرم مثقلون ( آيا تو از آنها پاداشى بر اداى رسالت خواسته اى كه بر دوش آنها سنگينى مى كند) ؟!

در اينكه جمله « فهو لكم » چه مفهومى دارد ؟ دو تفسير وجود دارد : نخست اينكه كنايه باشد از عدم مطالبه هر گونه اجرت بطور مطلق مثل اينكه ما مى گوئيم : « هر چه از تو خواسته ام مال خودت » كنايه از اينكه چيزى از تو نخواسته ام ، شاهد اين سخن جمله بعد از آن است كه مى گويد : ان اجرى الا على الله ( پاداش من تنها بر خداست ) .

دوم اينكه اگر مى بينيد من در بعضى از سخنانم كه از سوى پروردگار آورده ام به شما گفته ام : لا اسالكم عليه اجرا الا الموده فى القربى ( من از شما پاداشى نمى طلبم جز دوستى خويشاوندانم ) (شورى – 23) ، اين نيز سودش به خود شما بازگشت مى كند چرا كه مودت ذى القربى بازگشت به مسأله « امامت و ولايت » و « تداوم خط نبوت » است كه آن نيز براى ادامه هدايت شما ضرورى است .

شاهد اين سخن شأن نزولى است كه بعضى در اينجا نقل كرده اند كه وقتى آيه قل لا أسالكم عليه اجرا الا الموده فى القربى نازل شد ، پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به مشركان مكه فرمود : خويشاوندان مرا ناراحت نكنيد ، آنها نيز اين پيشنهاد را پذيرفتند، اما هنگامى كه پيامبر از بتهاى آنها بدگویى كرد گفتند : محمد منصفانه با ما رفتار نمى كند ، از يكسو از ما مى خواهد خويشاوندانش را آزار ندهيم ، ولى از سوى ديگر با بدگویى از خدايان ما ، ما را آزار مى دهد . در اينجا آيه : قل ما سالتكم من اجر فهو لكم (آيه مورد بحث ) نازل شد و به آنها گفت آنچه من در اين باره از شما خواستم به نفع خود شما بود ، حال مى خواهيد آنها را آزار بكنيد يا نكنيد .

و در پايان آيه مى فرمايد : و او بر هر چيزى شاهد و گواه است ( و هو على كل شیء شهيد ) . اگر من پاداشم را از او مى خواهم به خاطر آن است كه او از همه اعمال و نيات من آگاه است .

به علاوه ، او گواه حقانيت من است ، چرا كه اين همه معجزات و آيات بينات را او در اختيار من گذاشته است .