صَحِيفَةُ الرِّضَا، علیه‌السلام عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ علیه‌السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله مَنِ اصْطَنَعَ صَنِيعَةً إِلَی وَاحِدٍ مِنْ وُلْدِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ لَمْ يُجَازِهِ عَلَيْهَا [فِي الدُّنْيَا] فَأَنَا أُجَازِيهِ غَداً إِذَا لَقِيَنِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ (1)
هر كس برای يكی از فرزندان عبدالمطلب كاری انجام دهد و در برابر به او پاداش داده نشود، فردای قيامت هنگامی كه من را ببيند، به او پاداش میدهم.
قال النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله «أَنَاشَافِعٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لِأَرْبَعَةِ أَصْنَافٍ وَلَوْجَاءُوا بِذُنُوبِ أَهْلِ الدُّنْيَا رَجُلٍ نَصَرَ ذُرِّيَّتِي وَرَجُلٍ بَذَلَ مَالَهُ لِذُرِّيَّتِي عِنْدَ الضِّيقِ وَ رَجُلٍ أَحَبَّ ذُرِّيَّتِي بِاللِّسَانِ وَالْقَلْبِ وَ رَجُلٍ سَعَی فِي حَوَائِجِ ذُرِّيَّتِي إِذَاطُرِّدُوا أَوْ شُرِّدُوا»(2)
پیام‌‌آور مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: در پيشگاه خدا برای چهار دسته شفاعت خواهم كرد، هرچند آغشته به گناه اهل دنیا باشند؛ ]اول[كسانی كه فرزندانم را به هر نحوی كمك می‌كنند و ]دوم[ اشخاصی که به هنگام نیاز فرزندانم به آنان کمک مالی می‌کنند و]سوم[ افرادی كه با دل و زبان، فرزندانم را دوست می‌دارند و]چهارم[ کسانی كه در برطرف‌نمودن نیاز فرزندانم هنگام طردشدن و بی‌سروسامانی تلاش می‌نمایند.
جَامِعُ الْأَخْبَارِ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله أَنَّهُ قَالَ: حَقَّتْ شَفَاعَتِي لِمَنْ أَعَانَ ذُرِّيَّتِي بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ مَالِهِ:(3)
رسول اللَّه صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: هركه فرزند من را با دست و زبان و مال خود ياری كند، شفاعت من برای او واجب است.
وَ قَالَ صلی‌الله‌علیه‌وآله أَكْرِمُوا أَوْلَادِي وَ حَسِّنُوا آدَابِي(4)وَ قَالَ صلی‌الله‌علیه‌وآله أَحِبُّوا أَوْلَادِي الصَّالِحُونَ لِلَّهِ وَ الطَّالِحُونَ لِي: جامع الأخبار(للشعيري)(5)
اولاد من را اکرام کنید و آداب من را نیک بشمارید. ایشان همچنان فرمودند: فرزندان صالح من را از برای خدا و بدان ايشان را از برای من دوست بدارید.
وَ قَالَ علیه‌السلام فِي قَوْلِهِ تَعَالَی وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً الْآيَةَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله مَنْ رَعَی حَقَّ قَرَابَاتِ أَبَوَيْهِ أُعْطِيَ فِي الْجَنَّةِ أَلْفَ دَرَجَةٍ بُعْدُ مَا بَيْنَ كُلِّ دَرَجَتَيْنِ حُضْرُ الْفَرَسِ الْجَوَادِ الْمُضَمَّرِ مِائَةَ [أَلْفِ] سَنَةٍ إِحْدَی الدَّرَجَاتِ مِنْ فِضَّةٍ وَ الْأُخْرَی مِنْ ذَهَبٍ وَ الْأُخْرَی مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ الْأُخْرَی مِنْ زُمُرُّدٍ [وَ الْأُخْرَی مِنْ زَبَرْجَدٍ] وَ الْأُخْرَی مِنْ مِسْكٍ وَ أُخْرَی مِنْ عَنْبَرٍ وَ أُخْرَی مِنْ كَافُورٍ وَ تِلْكَ الدَّرَجَاتُ مِنْ هَذِهِ الْأَصْنَافِ وَ مَنْ رَعَی حَقَّ قُرْبَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صلی‌الله‌علیه‌وآله أُوتِيَ مِنْ فَضْلِ الدَّرَجَاتِ وَ زِيَادَةِ الْمَثُوبَاتِ عَلَی قَدْرِ [زِيَادَةِ] فَضْلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صلی‌الله‌علیه‌وآله عَلَی أَبَوَيْ نَسَبِهِ(6)
امام عليه‌السّلام فرمود پيامبراكرم صلی‌اللَّه‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم فرمود: هركس رعايت حق خويشاوندان پدر و مادری خود را بنمايد در بهشت به او هزار درجه عنايت مي‌كنند كه فاصلۀ بين هر درجه تا درجۀ ديگر به اندازۀ هزار سال دويدن يك اسب تندروی عالی است؛ يك درجه از نقره، ديگری طلا، سومی مرواريد، چهارمی زمرد و پنجمی زبرجد و ششمی مشك و هفتمی عنبر و هشتمی كافور. اين درجات از چنين جنسها است؛ و اما كسی كه رعايت خويشاوندان محمّد و علي را بنمايد به او آن‌قدر درجه و ثواب اضافه از اينها میدهند كه معادل برتری محمّد و علي بر پدر و مادر نژاديش باشد.
وَ قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ علیه‌السلام عَلَيْكَ بِالْإِحْسَانِ إِلَی قَرَابَاتِ أَبَوَيْ دِينِكَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ إِنْ أَضَعْتَ قَرَابَاتِ أَبَوَيْ نَسَبِكَ فَإِنَّ شُكْرَ هَؤُلَاءِ إِلَی أَبَوَيْ دِينِكَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صلی‌الله‌علیه‌وآله أَثْمَرُ لَكَ مِنْ شُكْرِ هَؤُلَاءِ إِلَی أَبَوَيْ نَسَبِكَ إِنَّ قَرَابَاتِ أَبَوَيْ دِينِكَ [إِذَا شَكَرَكَ] عِنْدَهُمَا بِأَقَلِّ قَلِيلٍ يُظْهِرُهُمَا لَكَ يَحُطُّ عَنْكَ ذُنُوبَكَ وَ لَوْ كَانَتْ مِلْءَ مَا بَيْنَ الثَّرَی إِلَی الْعَرْشِ وَ إِنَّ قَرَابَاتِ أَبَوَيْ نَسَبِكَ إِنْ شَكَرُوكَ عِنْدَهُمَا وَ قَدْ ضَيَّعْتَ قَرَابَاتِ أَبَوَيْ دِينِكَ لَمْ يُغْنِيَا عَنْكَ فَتِيلًا (7)
حسن بن علی عليه‌السّلام فرمود: لازم است بر تو نيكی به خويشاوندان دو پدر دينیات محمّد و علی گر چه حق خويشاوندان پدر و مادرت را ضايع كرده باشی. مبادا به تلافی خويشاوندان نژادی خود رعايت حق خويشاوندان پيامبر را واگذاری؛ زيرا سپاس خويشاوندان پدران دينی محمّد و علی پيش آنها، برايت سود بيشتری از سپاس خويشاوندان پدر و مادر نژادی دارد؛ چون خويشاوندان پدران دينی وقتی تو را در نزد پيامبر و علی عليهما السلام به كمتر سپاسی سپاس گزارند، يك توجه آنها موجب از بين رفتن گناهانت میشود گرچه به اندازه فاصله زمين تا عرش باشد؛ اما اگر خويشاوندان پدر و مادر نژادی از تو سپاسگزاری كنند در صورتی كه حق خويشاوندان پيامبر را ضايع كرده باشی، نمي‌توانند ذرهای از تو رفع نياز كنند.
وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام حَقُّ قَرَابَاتِ أَبَوَيْ دِينِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا وَ أَوْلِيَائِهِمَا أَحَقُّ مِنْ قَرَابَاتِ نَسَبِنَا إِنَّ أَبَوَيْ دِينِنَا يُرْضِيَانِ عَنَّا أَبَوَيْ نَسَبِنَا وَ أَبَوَيْ نَسَبِنَا لَا يَقْدِرَانِ أَنْ يُرْضِيَا عَنَّا أَبَوَيْ دِينِنَا مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا وَ قَرَابَاتِهِمَا (8)
علی بن الحسين عليه السّلام فرمود: حق خويشاوندان دو پدر دينی ما محمّد و علي و دوستان آن دو، بيشتر از حق پدر و مادر نژادی است؛ زيرا پدران دينی مي‌توانند پدر و مادر نژادی ما را راضی كنند؛ اما پدر و مادر نژادی نمي‌توانند پدران دينی محمّد و علي صلوات اللَّه عليهما را از ما خشنود نمايند.
وَ قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ علیه‌السلام إِنَّ رَجُلًا جَاعَ عِيَالُهُ فَخَرَجَ يَبْغِي لَهُمْ مَا يَأْكُلُونَ فَكَسَبَ دِرْهَماً فَاشْتَرَی بِهِ خُبْزاً وَ أُدْماً فَمَرَّ بِرَجُلٍ وَ امْرَأَةٍ مِنْ قَرَابَاتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ صلی‌الله‌علیه‌وآله فَوَجَدَهُمَا جَائِعَيْنِ فَقَالَ هَؤُلَاءِ أَحَقُّ مِنْ قَرَابَاتِي فَأَعْطَاهُمَا إِيَّاهُمَا وَ لَمْ يَدْرِ بِمَا ذَا يَحْتَجُّ فِي مَنْزِلِهِ فَجَعَلَ يَمْشِي رُوَيْداً يَتَفَكَّرُ فِيمَا يَعْتَذِرُ بِهِ عِنْدَهُمْ وَ يَقُولُهُ لَهُمْ مَا فَعَلَ بِالدِّرْهَمِ إِذَا لَمْ يَجِئْهُمْ بِشَيْءٍ فَبَيْنَا هُوَ فِي طَرِيقِهِ إِذَا بِفَيْجٍ يَطْلُبُهُ فَدُلَّ عَلَيْهِ فَأَوْصَلَ إِلَيْهِ كِتَاباً مِنْ مِصْرَ وَ خَمْسَمِائَةِ دِينَارٍ فِي صُرَّةٍ وَ قَالَ هَذِهِ بَقِيَّةٌ حَمَلْتُ إِلَيْكَ مِنْ مَالِ ابْنِ عَمِّكَ مَاتَ بِمِصْرَ وَ خَلَّفَ مِائَةَ أَلْفِ دِينَارٍ عَلَی تُجَّارِ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ وَ عَقَاراً كَثِيراً وَ مَالًا بِمِصْرَ بِأَضْعَافِ ذَلِكَ فَأَخَذَ الْخَمْسَمِائَةِ دِينَارٍ فَوَسَّعَ عَلَی عِيَالِهِ وَ نَامَ لَيْلَتَهُ فَرَأَی رَسُولَ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ عَلِيّاً علیه‌السلام فَقَالا لَهُ كَيْفَ تَرَی إِغْنَاءَنَا لَكَ لِمَا آثَرْتَ قَرَابَتَنَا عَلَی قَرَابَتِكَ إِلَی أَنْ ذَكَرَ أَنَّهُ وَصَلَ إِلَيْهِ مِنْ أَثْمَانِ تِلْكَ الْعَقَارِ ثَلَاثُمِائَةِ أَلْفِ دِينَارٍ فَصَارَ أَغْنَی أَهْلِ الْمَدِينَةِ ثُمَّ أَتَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله فَقَالَ يَا عَبْدَ اللَّهِ هَذَا جَزَاؤُكَ فِي الدُّنْيَا عَلَی إِيثَارِ قَرَابَتِي عَلَی قَرَابَتِكَ وَ لَأُعْطِيَنَّكَ فِي الْقِيَامَةِ بِكُلِ حَبَّةٍ مِنْ هَذَا الْمَالِ فِي الْجَنَّةِ أَلْفَ قَصْرٍ أَصْغَرُهَا أَكْبَرُ مِنَ الدُّنْيَا مَغْرِزُ كُلِّ إِبْرَةٍ مِنْهَا خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا(9)
حضرت امام حسن عليه السّلام فرمود مردی خانوادهاش دچار گرسنگی شدند، برای تهيۀ خوراك يك درهم به‌‌دست آورد. نان و خورش خريد، گذارش به مرد و زنی از خويشاوندان محمّد و علي عليهما السّلام افتاد. آن دو نيز گرسنه بودند. گفت اينها از خانوادۀ خودم شايستهترند، نان و خورش را به آنها داد و متحير ماند كه پيش خانواده خود چگونه عذر بخواهد. در راه فكر مي‌كرد چه بگويد كه يك درهم را چه كرده، در همين بين كه متحير بود. پيكی از او جستجو مي‌كرد پيك را راهنمائی كردند، نامه‌ای همراه با پانصد دينار از مصر برای او آورد، گفت اين باقيماندۀ مال پسر عمويت هست كه در مصر از دنيا رفته و صد هزار دينار نيز دارد كه تجار مكه و مدينه بايد بپردازند و باغها و اموال زيادی در مصر دارد که چندين برابر اين است. پانصد دينار را گرفت و صرف در خرج خانواده خود نمود. آن شب پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله را در خواب ديد، حضرت به او فرمود: بي‌نيازكردنت توسط ما را چگونه مشاهده كردی؛ چون خويشاوندان من را بر خويشاوندان خود مقدم داشتی. هر كدام از كسانی كه در مدينه و مكه مقروض به پسر عموی او بودند در شب به خواب ديدند كه به آنها گفته شد، اگر فردا قرض فلانی را كه به ارث از پسر عمويش میبرد، دادی که هیچ وگرنه هلاك خواهيد شد و نعمت و شخصيت شما از بين مي‌رود. تمام بدهكاران، تمام صد هزار دينار بدهی خود را پرداختند و هر كس در مصر مالی در اختيارش از پسر عموی او بود، در خواب ديد كه تهديدش كردند كه هر چه زودتر مال فلانی را رد كن. آن شخص پيامبر اكرم صلی اللَّه عليه و آله و سلم را در خواب ديد به او فرمود: ديدی خدا برای تو چه كرد، به كسانی كه در مصر بودند دستور داديم هر چه زودتر اموال تو را تحويل دهند، اگر مايلی به حاكم مصر بگوئيم باغها و املاك تو را بفروشند تا با پول آن در مدينه برای خود ملك بخری، گفت: مايلم. حاكم مصر حضرت محمّد و علي عليهما السّلام را در خواب ديد و به او دستور دادند باغهای او را بفروشند و پولش را برای او حواله كنند، مبلغ سيصد هزار دينار برايش فرستاد از تمام ثروتمندان مدينه بالاتر شد. بعد پيغمبر اكرم صلی اللَّه عليه و آله و سلم به خواب او آمده فرمود اين پاداش دنيای تو بود كه خويشاوندان مرا بر خويشان خود مقدم داشتی، در بهشت در مقابل هر دانه از مالی كه دادی هزار قصر خواهی داشت كه كوچكترين قصرهای آن از دنيا بزرگتر است كه هر سر سوزن آن بهتر از دنيا و تمام چيزهای موجود در دنيا است.
عِمَادُ الدِّينِ الطَّبَرِيُّ فِي بِشَارَةِ الْمُصْطَفَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شَهْرَيَارَ الْخَازِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَی الْعَلَوِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ [سَعِيدِ بْنِ] عُقْدَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مَعْقِلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: لَا تَدَعُو صِلَةَ آلِ مُحَمَّدٍ علیه‌السلام مِنْ أَمْوَالِكُمْ مَنْ كَانَ غَنِيّاً فَعَلَی قَدْرِ غِنَاهُ وَ مَنْ كَانَ فَقِيراً فَعَلَی قَدْرِ فَقْرِهِ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَقْضِيَ اللَّهُ [لَهُ] أَهَمَّ الْحَوَائِجِ فَلْيَصِلْ آلَ مُحَمَّدٍ علیه‌السلام وَ شِيعَتَهُمْ بِأَحْوَجِ مَا يَكُونُ إِلَيْهِ مِنْ مَالِهِ(10)
بهره آل محمد از اموالتان را فراموش نکنید، کسی که غنی است به اندازه بی‌نیازیش و کسی که فقیر است به اندازه فقرش این وظیفه را انجام دهد. و کسی که می‌خواهد خداوند مهمترین حوایجش را برطرف نماید به‌واسطه اموالش احتیاجات آل محمد و شیعیان حضرتش را برطرف نماید.
كِتَابُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَيْحٍ الْحَضْرَمِيِّ، عَنْ حُمَيْدِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه‌السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: إِنَّ الرَّحِمَ مُعَلَّقَةٌ بِالْعَرْشِ تَقُولُ اللَّهُمَّ صِلْ مَنْ وَصَلَنِي وَ اقْطَعْ مَنْ قَطَعَنِي وَ هِيَ رَحِمُ آلِ مُحَمَّدٍ علیه‌السلام وَ هُوَ قَوْلُهُ (وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ)(11)وَ كُلَّ ذِي رَحِم(12)
همانا رحم در روز قيامت از عرش الهی آويزان شده و می‌گويد: خدايا هرکس با من وصل نمود، وصل کن و هرکس قطع نمود قطع کن و این رحم آل محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله است و این همان قول خداوند تبارک و تعالی است که می‌گوید: و آنان كه آنچه را خدا به پيوستنش فرمان داده مىپيوندند و از پروردگارشان مىترسند و از سختى حساب بيم دارند.
الأمالي للشيخ الطوسي الْحَفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ الصَّوَّافِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زَيْدَانَ بْنِ عَبْدِ الْغَفَّارِ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ علیه‌السلام عَنْ فَاطِمَةَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله أَيُّمَا رَجُلٍ صَنَعَ إِلَی رَجُلٍ مِنْ وُلْدِي صَنِيعَةً فَلَمْ يُكَافِئْهُ عَلَيْهَا فَأَنَا الْمُكَافِئُ لَهُ عَلَيْهَا(13)
پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: هر كسى براى فردى از فرزندان من كارى انجام دهد و بر آن كار پاداشى نگيرد، من پاداش‌دهنده او خواهم بود.
پی نوشت ها:
[1]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج12 ؛ ص373
[2]. وسائلالشيعه، ج 11، ص 556، ح 2.
[3]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 376 / جامع الأخبار(للشعيري) ؛ ؛ ص140
[4]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 376 / جامع الأخبار(للشعيري) ؛ ؛ ص140
[5]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 376 / الشَّهِيدُ فِي الدُّرَّةِ الْبَاهِرَةِ، عَنْهُ ص: مِثْلَهُ:
[6]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 378/ بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج8 ؛ ص179/ التفسير المنسوب إلی الإمام الحسن العسكري عليه السلام ؛ ؛ ص332/ تفسير الصافي ؛ ج1 ؛ ص151/ البرهان في تفسير القرآن ؛ ج1 ؛ ص263/
[7]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 378/ التفسير المنسوب إلی الإمام الحسن العسكري عليه السلام ؛ ؛ ص334/ بحار الأنوار (ط بيروت) ؛ ج23 ؛ ص262/
[8]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 379 / التفسير المنسوب إلی الإمام الحسن العسكري عليه السلام، ص: 335/ بحار الأنوار (ط بيروت) ؛ ج23 ؛ ص262
[9]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 381 /بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج23، ص: 263/ التفسير المنسوب إلی الإمام الحسن العسكري عليه‌السلام، ص: 337
[10]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 382/ بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج93، ص: 217/ بشارة المصطفی لشيعة المرتضی (ط – القديمة)، ج2، ص: 6
[11]. رعد، ۲۱
[12]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج12، ص: 383/ الأصول الستة عشر (ط – دار الحديث)، ص: 224/ تفسير العياشي، ج2، ص: 208؛ الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 151/ الكافي (ط – دارالحديث)، ج3، ص: 388/ روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه (ط – القديمة)، ج9، ص: 413/ تفسير الصافي، ج3، ص: 66/
[13]. أمالي الطوسيّ ج 1 ص 365.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.